Mayın 3-də Ümumdünya Mətbuat Azadlığı Günündə Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu Azərbaycanda söz azadlığının vəziyyəti ilə bağlı konfrans keçirib.
Müzakirələrdə jurnalistlər, ictimai xadimlər və media ekspertləri iştirak ediblər.
Çıxış edənlər söz azadlığının vəziyyətini müzakirə edib, müstəqil jurnalistlərə, blogerlərə və fəallara təzyiq məsələsinə toxunublar.
Çıxış edənlər arasında “Turan” İnformasiya Agentliyinin direktoru Mehman Əliyev, Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasının üzvü, publisist Tofiq Yaqublu, bloger Mehman Hüseynov, siyasi fəal və yazıçı İlkin Rüstəmzadə, RATİ-nin icraçı direktoru Emin Hüseynov, jurnalist Çingiz Sultansoy, teleaparıcı Sevinc Osmanqızı, iqtisadi təhlilçi Qubad İbadoğlu, hüquq müdafiəçisi Avtandil Məmmədov və başqaları var idi.
Publisist, keçmiş vicdan məhbusu Tofiq Yaqublu çıxışında bildirib ki, azad mətbuat olmayan cəmiyyət azad ola bilməz. Misal kimi Rusiyanı göstərmək olar.
Ölkədə söz azadlığı yoxdur və bundan istifadə edən diktator Putin xalqı müharibəyə sürükləyərək bütün dünya üçün ciddi problemlər yaratdı.
Xaricdə mühacirətdə yaşayan jurnalist Çingiz Sultansoy qeyd edib ki, ölkənin əsas problemi təhsilin keyfiyyətinin aşağı olması və cəmiyyətin fəallığının aşağı olmasıdır.
Hakimiyyət əhalinin passivliyindən istifadə edərək mətbuata və cəmiyyətə təzyiqləri artırır. Mühacirətdə olan jurnalistlər və fəallar daha fəal olmalıdırlar.
Əgər Ukrayna müharibədə qalib gəlsə və Putin hakimiyyəti tərk etmək məcburiyyətində qalsa, dünya demokratikləşmə dalğasına başlayacaq və bunun üçün daha çox mətbuat azadlığına ehtiyac duyacaq.
Jurnalist Avtandil Məmmədov mühacirətdə olan jurnalistlərə təzyiq məsələsinə toxunub. Onun sözlərinə görə, son illər ölkədən kənarda jurnalistlərə təzyiqlər artıb, mühacirətdə tənqidçilərin həyatına qəsd halları, habelə İnterpol kimi strukturlardan istifadə edərək barışmaz səslərin Azərbaycana ekstradisiya edilməsinə cəhdlər artıb.
Araşdırmaçı jurnalist Mehman Hüseynov da Azərbaycanda söz azadlığının vəziyyətinin kritik həddə çatdığını qeyd edib. Son aylar “Sancaq” antikorrupsiya araşdırma layihəsinin əməkdaşlarına qarşı təhdidlər artır. Araşdırmaçı jurnalistlərimizdən, o cümlədən məndən qeyri-qanuni olaraq, antikorrupsiya araşdırmalarını dayandırmaq tələb olunur, xüsusilə Ukraynada müharibə başlayandan sonra bu hallar artıb.
Yazıçı İlkin Rüstəmzadə sosial şəbəkələrdə gənc nəsildə tənqidi təfəkkürün formalaşmasına və inkişafına ciddi ziyan vuran keyfiyyətsiz təbliğatdan narahatlığını bildirib. Bu mənada “TikTok” ciddi problem yaradır, burada əsasən keyfiyyətsiz, mənasız materiallar yerləşdirilir. Azərbaycan hakimiyyəti əhalinin, xüsusən də gənclərin təhsil səviyyəsinin aşağı olmasında və savadsızlığında maraqlıdır.
“Turan” agentliyinin direktoru Mehman Əliyev bildirib ki, hökumət əvvəlki illərdə olduğu kimi, mətbuat azadlığının kökünün kəsilməsi istiqamətində sistemli fəaliyyətini davam etdirir.
Son illər bu istiqamətdə aparılan siyasət acınacaqlı nəticələr verib. Əliyevin fikrincə, ən ciddi təhlükə 2021-ci ilin sonunda qəbul edilmiş yeni repressiv media qanunu hesab edilməlidir. Hakimiyyət cəmiyyətlə normal əməkdaşlıq mühiti yaratmaqda maraqlı olmadığını göstərir. Beynəlxalq təşkilatlar da müstəqil media və jurnalist təşkilatları ilə əməkdaşlıqdan yayınır və əksər hallarda Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinin islahatının imitasiyasına şərik olurlar – bu islahat Azərbaycan hakimiyyətinin əvvəlcədən müəyyən etdiyi məhdud sərhədlər daxilində aparılır.
İqtisadçı ekspert Qubad İbadoğlu vurğulayıb ki, bu gün ölkədə informasiya demək olar ki, tam hakimiyyətin inhisarındadır.
Bu, azad mətbuata mənfi təsir göstərir və hakimiyyətdə olanların korrupsioner özbaşınalıqlarına şərait yaradır. Müstəqil məhkəmə sisteminin olmaması da informasiya və mətbuat azadlığını ciddi şəkildə məhdudlaşdırır. Azad medianın və müstəqil jurnalistlərin sayının ildən-ilə azalması korrupsiyanın çiçəklənməsinə gətirib çıxarır. Q.İbadoğlunun təəccübünə səbəb olan həm də odur ki, bəzi beynəlxalq təşkilatlar tənqid əvəzinə əsassız və bəzən açıq şəkildə korrupsiyaya qarşı mübarizədə müsbət irəliləyişlərə işarə vururlar, halbuki reallıqda tam geriləmə gedir və vəziyyət hər gün daha da pisləşir.
Jurnalist Sevinc Osmanqızı qeyd edib ki, Rusiyada hərbi əməliyyatlar zamanı bəzi ifadələrin işlədilməsini qadağan edən qanun dünyada ciddi müzakirə olunur.
Lakin Azərbaycanda qəbul edilən Media haqqında qanun media azadlığının boğulması istiqamətində daha ciddi addım sayıla bilər.
Lakin dünya ictimaiyyəti buna lazımı reaksiya vermədi.
Bu qanunun tam effektini artıq bu ilin ikinci yarısında görmək mümkün olacaq. Ölkə əhalisinin ictimai-siyasi şüurunun, tənqidi təfəkkürünün qorunub saxlanması və inkişaf etdirilməsi üçün müstəqil mətbuatın üzərinə həmişəkindən daha çox tarixi məsuliyyət düşür.
Hüquq müdafiəçiləri və jurnalist Emin Hüseynov əlavə edib ki, çıxış edənlərin qaldırdığı problemin kökündə səmərəli dövlət idarəçiliyinin olmaması, məhkəmə və qanunverici hakimiyyətin əzilməsi dayanır. Aydındır ki, ölkənin problemlərinin əsas mənbəyi korrupsiya və iqtidardakı kleptokratlardır ki, onlar azad mətbuatı, müstəqil QHT-ləri, demokratik institutları sıradan çıxarmaqla qanunsuz varlanmalarını gizlətməyə çalışırlar. Uzun illər hakimiyyətdə qalmaqda davam edən dövlət məmurları hakimiyyətin əsas və yeganə mənbəyi – Azərbaycan xalqı qarşısında hesabat vermirlər.
Müstəqil media və korrupsiyanı ifşa edən araşdırmaçı jurnalistlər qarşıdakı aylarda və illərdə Azərbaycan hakimiyyətinin əsas hədəfinə çevriləcək və mən təklif edirəm ki, bu mühüm mövzu ilə bağlı növbəti ictimai müzakirələri 22 iyul 2022-ci il Azərbaycan Milli Mətbuat Günündə birgə keçirək, – deyə Hüseynov fikrini tamamlayıb.
Müzakirələr canlı yayımlanıb və ətraflı baxmaq olar.